«موسیقی در اشعار نظامی» در اولین نشست پژوهشی جشنواره

به گزارش موسیقی نو به نقل از ایرنا از سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر، نخستین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشی سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر با حضور سعید شفیعیون، ارسطو میهن‌دوست و محمد جعفری برگزار شد.

موضوع این نشست، موسیقی در شعر نظامی گنجوی بود.

زبان سخت اشعار نظامی

سعید شفیعیون، دانشیار ادبیات دانشگاه اصفهان، میهمان اول برنامه بود که با همکاری او و همکارانش روز ۲۱ اسفند به نام روز نظامی گنجوی در تقویم ثبت شده است. شفیعیون علاوه‌بر تخصص ادبی، نظامی‌پژوه نیز است.

وی در خصوص موسیقی در اشعار نظامی، گفت: نظامی از دیرباز در آواز ایرانی ورود داشت اما برخلاف دیگر شاعران، جایگاهی را که باید ندارد و مانند شاعرانی چون حافظ و سعدی به او توجه نشده است. این در حالی است که حتی شاعرانی از زبان‌های دیگر نیز از آثار او الهام گرفته‌اند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از کم‌توجهی‌ها به اشعار و آثار نظامی به دلیل پیچیدگی و دشواری زبان اشعار او است؛ او در آثارش از ترکیب‌های خاص، استعاره‌ها و دیگر شگردهای زبان فارسی استفاده کرده که فهم آثار او را از منظر موسیقی و مخاطبان دشوار می‌کند.

شفیعیون در مورد زبان اشعار نظامی، تاکید کرد: مردم اقبال بیشتری به اشعار شاعرانی چون حافظ و سعدی دارند زیرا فهم آثار آنها برای مردم راحت‌تر و ملموس‌تر است.

 

 

 

این استاد موسیقی در پاسخ به سوالی درباره مهجور ماندن نظامی خاطر نشان کرد: اشعار روایی نظامی کمتر مورد توجه قرار گرفته و شاید هم علت این است که بیان آوازی موسیقی امروز ما در وهله اول به گونه‌ای است که اشعار گنجوی کمتر شامل حال آن می‌شود.

اسامی الحانی از کجا آمده؟

پس از صحبت‌های میهمان اول برنامه، ارسطو میهن‌دوست، میهمان دوم در مورد اسامی الحانی در شعر نظامی گنجوی صحبت کرد. میهن‌دوست کارشناس ارشد موزیکولوژی از دانشگاه تهران است.

وی گفت: از نظامی شاعر به عنوان یکی از منابع موسیقیایی استفاده می‌کنیم. نظامی در خسرو و شیرین به کرات از باربد و نکسیا نام می‌برد. نظامی در این اثر سی لحنی را نام می‌برد که کسی نمی‌داند او آنها را از کجا آورده و منبع آنها پیش از نظامی چه کسی یا چه کتابی بوده است.

میهن‌دوست ادامه داد: با بررسی آثار پیش از نظامی و زمانه‌ای که نظامی در آن زندگی می‌کرده، متوجه می‌شویم او با مراجعه به سنت موسیقی دوران خود این اسامی را در آثارش نقل کرده است.

به گفته این استاد دانشگاه، نظامی یک منبع موسیقیایی است که با رجوع به آثار او می‌توانیم در مورد سازهای موسیقی دوره او اطلاعات مفیدی را کسب کنیم.

باربد، اسطوره موسیقی در شعر نظامی

میهمان آخر این مراسم، محمد جعفری، دانشجوی دکتری ادبیات در دانشگاه تربیت مدرس بود.

جعفری خبر از تصحیح آثار نظامی داد و سپس درباره باربد به‌عنوان یک اسطوره در آثار نظامی، بیان کرد: باربد موسیقیدان شاخص یک دوره است. در خسرو و شیرین نظامی آنجایی که باربد نمود کامل دارد ما اسطوره‌ای از او داریم، یعنی یک سیری صورت گرفته تا باربد به وجود آید. باربد یک اسطوره موسیقی است؛ زیرا هنوز هم نامش در میان است.

وی افزود: از همان قرون نخستین که شعر عربی سروده می‌شد، یک سیر اسطوره‌سازی در مورد باربد اتفاق افتاد. در حال حاضر نیز برخی قصه‌ها و داستان‌ها و بسیاری از سازها را به باربد نسبت می‌دهند. باربد در اشعار نظامی گنجوی یک اسطوره است.

جعفری در مورد شعر نظامی به عنوان یک منبع برای موسیقی شناسی، عنوان کرد: باید بگوییم که شعر متنی است که صدق و کذب نمی‌پذیرد و مانند علم نیست بلکه سیال است. احتمال آنکه بسیاری از مفاهیمی که نظامی در آثارش به کار برده برگرفته از تخیل خود او باشد، زیاد است.