«آن» در موسیقی به‌دنبال چیست؟

موسیقی نو: «مهرزاد هویدا» آهنگساز و نوازنده موسیقی ایرانی که از سال ۱۳۹۳ با مدیریت اجرایی گروه «آن» آثار متفاوتی را پیش روی مخاطبان قرار داده، در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح تازه‌ترین فعالیت‌های موسیقایی خود بیان کرد: گروه موسیقی «آن» از سال ۱۳۹۳ در زمینه موسیقی اصیل ایرانی فعالیت خود را آغاز کرده است. در این چارچوب ابتدا آلبوم «با فراقت چند سازم» به آهنگسازی و سرپرستی سپیده مشکلی و خوانندگی مجتبی عسگری منتشر و پس از آن نیز چندین کنسرت از این آلبوم پیش روی مخاطبان قرار گرفت. این در حالی است که برگزاری کنسرت‌های «آفتاب روشن» به سرپرستی و آهنگسازی آریا محافظ و کنسرت «از من نشان» به سرپرستی و آهنگسازی ساناز ستارزاده از جمله فعالیت‌هایی است که در این حوزه صورت گرفته است. در این مدت هم به شدت مشغول آماده سازی تازه‌ترین آلبوم گروه هستیم که به زودی جزییات آن مشخص خواهد شد.

این هنرمند درباره عنوان گروه موسیقی نیز اظهار کرد: اکثرِ ما تمایل نداشتیم برای انتخاب نام گروه از قاعده انتخاب گوشه‌های موسیقی و یا شخصیت‌های بارز در موسیقی دستگاهی پیروی کنیم. بیشتر در اشعار کلاسیک جستجو کردیم و دست‌آخر این بیت از «سعدی» توجهمان را جلب کرد: بنده را نام خویشتن نبود / هر چه ما را لقب دهند آنیم.

هویدا در پاسخ به این سئوال که آیا گروه «آن» ادامه دهنده راه محمدرضا لطفی است یا امضای خاص خودش را دارد؟ گفت: جواب این سوال کار راحتی نیست اما تلاش می‌کنم مختصر و کوتاه توضیحاتی دهم. فرهنگ و حافظه شنیداری هر کدام از ما طی سال‌ها سلیقه‌ای را شکل داده است که موسیقی محمدرضا لطفی فصل مشترک آن سلیقه‌ها است. این موسیقی که در دوره‌ها و قالب‌های گوناگون کیفیت‌های متفاوتی داشته است به اندازه خودش در شکل دادن سلیقه و نگاه ما تاثیرگذار بوده‌است. اما پیش از محمدرضا لطفی هم بسیار بزرگانی بوده‌اند که اگرچه تحت آموزش مستقیم آنها نبوده‌ایم اما عشق ما به موسیقی را شعله‌ور کرده‌اند و خواست و سلیقه ما را به سمتی راهنما شدند. ما تنها از یک شخص و یک شیوه تاثیر نگرفته‌ایم که بخواهیم همان را دنبال کنیم. هیچ وقت صحبتی بینمان رد و بدل نشد تا بر راه یا دوره خاصی توافق کنیم. این فرصت را داریم تا راه‌های متفاوت را تجربه کنیم.

وی درباره شکل‌گیری گروه موسیقی «آن» و مهم‌ترین ویژگی این مجموعه موسیقایی توضیح داد: آشنایی اعضای موسسِ گروهِ «آن» به سال‌هایی برمی‌گردد که در کلاس‌های استاد محمدرضا لطفی در مکتب خانه میرزاعبدلله حاضر می‌شدیم. در کلاس‌ها ساز همدیگر را می‌شنیدیم و بعدتر در گروه‌های شیدا بیشتر ساز یکدیگر را شنیدیم و ارتباطمان قوی‌تر شد. این در حالی است که در بررسی عملکرد گروه‌های مختلف در زمینه موسیقی دستگاهی ترجیح دادیم گروه «آن» برخلاف اکثر گروه‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند از ذهنیت موسیقایی و اقتدارِ تنها یک شخص یا سرپرستِ خاص تغذیه نکند. دیگر اینکه ما چه از لحاظ سابقه فعالیت موسیقایی و چه از لحاظ توانایی و شناخت موسیقی دستگاهی برابر و هم‌رتبه پنداشتیم و از آن جایی که استمرار و بقای گروه برایمان اهمیت ویژه‌ای داشت مزایایِ مشارکتِ برابرِ اعضای موسس را بیشتر از امتیازهایی که حضورِ پُر رنگِ یک شخصِ خاص (به عنوان سرپرست دائمی) به دنبال خواهد داشت پیش‌بینی کردیم. بر این اساس عدم حضور یک شخص در برنامه‌ای مشخص حرکت گروه را متوقف نمی‌کند و در سال‌های مختلف گروه می‌تواند از اشخاص جدید بهره‌مند شود.

بررسیِ وضعیتِ موسیقی دستگاهیِ این روزگار کار ما نیست. اولویتِ ما اجرای موسیقی دستگاهی با کیفیتی قابل قبول بوده که ممکن است بخشی از موسیقی اقوام را هم شامل شوداین نوازنده موسیقی ایرانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود ضمن ارائه توضیحاتی درباره اهداف تشکیل این گروه موسیقایی تصریح کرد: ما یک دغدغه مشترک داشتیم و آن شناخت عمیق‌ِ موسیقی دستگاهی بود. دغدغه‌ای که باعث حضورمان در کلاس‌های استاد محمدرضا لطفی شده بود. اولویت اول ما نه گروه‌نوازی که تک‌نوازی بود و شاید یکی از خصایص بارزِ گروهِ «آن» هم همین باشد. تک‌نوازهایی که هر کدام دنبال رسیدن به لحن و نگاه شخصی خود در بستر موسیقی دستگاهی هستند و در کنار پیگیری برنامه‌های شخصی خود برنامه‌های جمعی گروه «آن» را هم پیش می‌برند. البته چند سالی می‌شد که سودای تشکیل گروهی مستقل از گروه‌های شیدا را در سر داشتیم. گروهی که در آن بتوانیم رپرتوار خودمان را کار کنیم اما از آن جایی که دغدغه پُررنگِ آن روزها فعالیت در گروه‌های شیدا بود، تاسیسِ گروهِ «آن» تا سال ۹۳ به صورت جدی پی‌گیری نشد.

هویدا اضافه کرد: بعد از فوت استادمان محمدرضا لطفی و پایان فعالیت گروه‌های شیدا ما که نمی‌دانستیم با آن حجم از غم و دلتنگی و در عین حال شور کار کردن چه کنیم شش نفر از ما یعنی من، سپیده مشکی، آریا محافظ، هوشمند عبادی، ساناز ستارزاده، سینا دانش جمع شدیم و جلساتی گذاشتیم و کم‌کم گروه آن شکل گرفت و اعضای دیگر به گروه اضافه شدند. به عنوان مثال سینا خشک بیجاری در تمامی برنامه‌ها به عنوان نوازنده تمبک گروه را همراهی کرده است. هومن قنبری نوازنده تار در اولین اجرای گروه ما را همراهی کرد و مجتبی عسگری به عنوان خواننده چه در ضبط و چه در کنسرت «با فراقت چند سازم» گروه را بهره‌مند کرد. در ضبط آلبوم «با فراقت چند سازم» آریا لطیف‌پور به عنوان نوازنده عود به گروه ملحق شد و همچنین آزاده شمس به عنوان نوازنده قیچک دعوت شد که البته این هنرمند علاوه بر ضبط آلبوم «در فراقت چند سازم» و ضبط آلبوم «آفتاب روشن» در کنسرت‌های این دو آلبوم نیز حضور داشت. نوا سلیمانی به عنوان نوازنده عود در کنسرت «با فراقت چند سازم» با گروه همکاری کرد و مهدی امامی به عنوان خواننده چه در ضبط و چه در کنسرت «آفتاب روشن» با ما همکاری کرد. آوا اره‌سازان به عنوان نوازنده عود در ضبط آلبوم و همچنین کنسرت «آفتاب روشن» به ما اضافه شد، همکاری ما با آوا اره‌سازان در ضبط و کنسرت «از من نشان» نیز ادامه پیدا کرد و سیاوش ایمانی به عنوان نوازنده تار و همچنین تصنیف‌خوان در کنسرت و ضبط آلبوم «از من نشان» با گروه همکاری کرد.

مدیر گروه موسیقی «آن» با تاکید بر پیشینه فرهنگی هنری اعضای این گروه موسیقایی گفت: هر کدام از ما پیش از تاسیس گروه «آن» در برنامه‌های متعددِ گروه‌های شیدا تجربه همکاری و تعامل داشتیم که شامل آلبوم‌های «ای عاشقان»، «هنر گام زمان»، «زخمه ساز»، «یادواره‌ی عارف قزوینی»، «وطنم ایران»، «ردیف میرزاعبدلله»، «جادوی سکوت»، «سایه‌ی جان»، کنسرت وزارت کشور، کنسرت برج میلاد، کنسرت سالن میلاد، تور مازندران، کنسرت ترکیه، کنسرت بلژیک می‌شود. اما نکته مهمی که در این بین می‌توانم به آن اشاره داشته باشم، اینکه بیشتر گروههای موسیقی بعد از مدتی منحل می‌شوند، بر چه پایه و اساسی پیش می‌رود که اعضای گروه همچنان در کنار هم فعالیت می‌کنند و گروه پایدار مانده است؟ اتفاقاً در این چارچوب بود که حضور چندین ساله در کلاس‌های استاد محمدرضا لطفی و گروه‌های شیدا ارزش، ضد ارزش، سلیقه و دغدغه‌هایمان را به هم نزدیک کرده بود و رفاقتی بین‌مان شکل گرفته بود که تصمیم‌گیری‌های جمعی را ممکن می‌کرد. سیاست‌های کُلی گروه «آن» را خِرَدِ جمعی تعریف می‌کند و رای اکثریت تصمیم‌گیرنده اصلی گروه است. اما در مورد کنسرت‌ها و آلبوم‌ها هر بار یکی از اعضا آهنگسازی و سرپرستی هنری گروه را برعهده می‌گیرد. گروه «آن» عضو ثابتی به عنوان خواننده ندارد و بنا به ضرورتِ رپرتوار، خواننده و یا نوازنده‌ای مهمان به گروه ملحق خواهد شد. من علاوه بر نوازندگی سازهای کوبه‌ای مدیریت اجرایی گروه را نیز به عهده دارم. مونا مقدم به عنوان مدیر تبلیغات با گروه همکاری می‌کند و باعث خوشحالی و دلگرمی گروه است که طراحی پوسترهای سه کنسرت گروه را هنرمند عزیز ساعد مشکی کار کرده است.

این هنرمند درباره شرایط این سالهای موسیقی ردیف دستگاهی ایران گفت: ببینید ما ترجیح می‌دهیم راجع به گروه خودمان و خواستِ جمعی‌مان صحبت کنیم. بررسیِ وضعیتِ موسیقی دستگاهیِ این روزگار کار ما نیست. اولویتِ ما اجرای موسیقی دستگاهی با کیفیتی قابل قبول بوده که ممکن است بخشی از موسیقی اقوام را هم شامل شود. همان طور که بخش‌هایی از موسیقی اقوامِ مختلف در دل ردیف‌های موسیقی دستگاهی جای گرفتند اما این اتفاق لزوماً پیدا کردن مخاطب بیشتر را نشانه نگرفته است. ما خیلی سال است که قبول کرده‌ایم موسیقی دستگاهی به آن شکلی که ما می‌پسندیم مخاطب گسترده ندارد. مخاطب برای ما اهمیت زیادی دارد، همان قدر که کیفیت موسیقی که اجرا می‌کنیم اهمیت دارد. به این معنا که سعی می‌کنیم برای تمام جزئیات اجرایی وقت و هزینه صرف کنیم، زمان کافی برای بستن هر برنامه‌ای بگذاریم و از دل و جان و با انگیزه کار کنیم.