فرهاد فخرالدینی: همواره خود را متعهد به حمایت از نوازندگان می‌دانم

به گزارش موسقی نو به نقل از موسیقی ما ارکستر ملی ایران به رهبری آرش امینی اول و دوم تیرماه به اجرای برنامه می‌پردازد؛ کنسرتی که می‌توان آن را اولین برنامه‌ی این ارکستر پس از ماه‌‌ها تعطیلی و اجراهای ارگانی دانست؛ اتفاقِ خوش در این برنامه اما اجرای اثری شنیده‌نشده از استاد «فرهاد فخرالدینی» است؛‌ ارکستر ملی ایران قرار است نخستین اجرای «کنسرتو برای ویلن و ارکستر» آخرین ساخته فرهاد فخرالدینی را با سولیستی «امین غفاری» روی صحنه ببرد. استاد فخرالدینی در گفت‌وگو درباره‌ی این برنامه می‌گوید که پس از کناره‌گیری‌اش از ارکستر موسیقی ملی؛ آثار فراوانی نوشت که «کنسرتو برای ویولن و ارکستر» از جمله‌ی آنان است؛ او دلیلِ در اختیار گذاشتنِ این قطعه به ارکستر را تعهدی می‌‌‌داند که به نوازندگانِ ارکستر داشته است؛ هر چند که خود در ارکستر شرکت نداشته باشد.

این استاد برجسته‌ِ‌ی موسیقی می‌گوید: «فکر کردم که ارکستر موسیقی ملی را من تشکیل داده‌ام و اگرچه حالا سال‌هاست که در آن فعالیتی ندارم؛ اما نوازندگانی که در این ارکستر فعالیت دارند؛ نیاز به کار جدی دارند و به همین خاطر این اثر را در اختیارِ آنان گذاشتم. به هر حال نوازندگانی در این ارکستر فعالیت می‌کنند که قابلیت‌های بسیار زیادی دارند؛ برای مثال «امین غفاری» که به عنوان سولیست در این قطعه فعالیت دارد؛ نوازنده‌ای بسیار آماده و تواناست و پیش‌قدم اجرای این قطعه شد.»

استاد فخرالدینی البته تاکید دارد که این اتفاق در گفت‌وگو با آرش امینی و امین غفاری و بدون صحبت با هیچ‌‌کدام از مسئولان فرهنگی روی داده است. «من در این کنسرت شرکت نخواهم کرد و در اختیار گذاشتنِ این قطعه نیز تنها به دلیلِ جنبه‌ی حمایتی رخ داد. خواستم بگویم که بچه‌ها را فراموش نکرده‌ام و آنان گناهی ندارند. من خودم این ارکستر را تشکیل دادم و نوازندگانش را چون فرزندانِ خودم دوست دارم.»

این استاد برجسته درباره‌ی دیگر کارهای در دستِ خود می‌گوید: « «هفت اقلیم» برای ارکستر سمفونیک، گروه کر، تک‌خوان و یک راوی تصنیف شده و شامل چندین پرده (موومان) است. من این اثر را بر اساس داستان اصلی منظومه منطق‌ الطیر عطار ساختم. علاوه بر آن کتابِ چاپ وزن در موسیقی ایران هم‌اکنون به پایان رسیده است و زیر چاپ است.»

فرهاد فخرالدینی از اواسط دهه ۸۰ خورشیدی رهبری ارکستر بزرگ را بر عهده گرفته که عنوان ارکستر ملی ایران را بر پیشانی دارد. دو نسل از موسیقیدانان در این ارکستر عضویت دارند، نوازندگان پیش و پس از انقلاب. تجربه پیشکسوتان با شور جوانان در هم می‌آمیزد و رنگ و بویی تازه و سر زنده به اجراها می‌بخشد.

فرهاد فخرالدینی همپای آهنگسازی و رهبری در زمینه پژوهشی نیز کار کرده است. او برای نوشتن موسیقی سریال بوعلی سینا به کشف تازه‌ای رسید. او در سفری دور و دراز به خراسان رفت و با ضبط ۱۴ کاست از انواع موسیقی مقامی رایج در منطقه به تهران بازگشت. از جمله ۲ تار پیرمردی ۸۰ ساله را ضبط کرد، به قول خودش با صدایی خش گرفته که انگار غبار کویر روی تارهای صوتی‌اش نشسته بود.

فخرالدینی آن گاه این آوای غبارگرفته برانگیزاننده را با یک رباعی از بوعلی سینا که گویی بازتاب کلامی همان آواست پیوند زد. همین ترکیب، خط اصلی موسیقی فیلم بوعلی سینا را ساخت.

کوشش پژوهشی دیگر فخرالدینی در بازکشف قطعه یا ترانه‌ای از عبدالقادر مراغی، موسیقیدان ایرانی به کار زده شد. او برای تئوری قدیمی موسیقی ایران که با فارابی آغاز می شود و از طرف دیگر موسیقیدانانی چون ابن سینا، صفی‌الدین ارموی و عبدالقادر مراغی دنبال می‌شود، ارزش بسیار قائل است و می گوید که چیزی کم از تئوری موسیقی مغرب زمین ندارد.

تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران کتابی از فرهاد فخرالدینی، موسیقی‌دان و نوازنده ایرانی در شرح و تحلیل ردیف موسیقی ایرانی است. این کتاب در ۱۳۹۲ خورشیدی منتشر و  در ۲۰ فصل تدوین شد. فصل های ابتدایی به فواصل موسیقی ایرانی، وزن و ضرب‌آهنگ در موسیقی ایرانی، تاریخچه ردیف و مقام و مفاهیم پایه‌ای می‌پردازند و ۹ فصل انتهایی به بررسی هفت دستگاه موسیقی ایرانی و گوشه‌های آن‌ها تخصیص یافته‌اند.

فخرالدینی بر این باور است که مبنای تقسیم‌بندی ردیف در این کتاب، ردیف‌های موسی معروفی، نورعلی برومند، ابوالحسن صبا و علی تجویدی بوده‌ و از این میان ردیف تجویدی را دقیق‌ترین ردیف یافته‌است.

فخرالدینی در مجموع به مدت ۱۱ سال رهبر ارکستر ملی ایران بود و هم‌اکنون یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران است.
ش
کتاب «تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران» نوشته فرهاد فخرالدینی به‌تازگی توسط انتشارات معین به چاپ ششم رسیده است. چاپ اول این‌کتاب سال ۱۳۹۲ به بازار عرضه شد و حالا نسخه‌های چاپ ششمش به کتابفروشی‌ها آمده‌اند.

«هارمونی موسیقی ایرانی» و «فرم و آفرینش در موسیقی ایرانی» دو کتاب دیگری هستند که فخرالدینی درباره موسیقی ایرانی نوشته و توسط همین‌ناشر چاپ شده‌اند.

کتاب «تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران» در ۲۰ فصل تدوین شده که فصل اول آن «دانستنی‌های لازم» است که در آن، فواصل موسیقی ایرانی، وزن و ریتم در موسیقی ایرانی و طرز اجرای تکیه‌ها، بررسی شده‌اند.
«ردیف و تایخچه آن»، «دستگاه و مقام موسیقی قدیم ایران»، «دوازده مقام اصلی»، «طبقات هفده‌گانه موسیقی قدیم»، «آوازات ستّه (شش آواز)»، «شعبات بیست و چهارگانه»، «مبداء و مَحَطّ خوانندگی»، «موسیقی ایرانی از دوره قاجار به بعد»، «دایره ملودی در ردیف موسیقی ایران»، «بداهه پردازی» عناوین برخی از فصل‌های این‌کتاب هستند.