زندگی هنری «لوریس چکناوریان»/ قهرمان موسیقی

 

 

موسیقی نو: شاید نتوان برای هر قهرمانی داستانی بیان کرد که جسمِ آدمی را نجات داده باشد، ولی می‌توان از قهرمان‌هایی گفت که روح را لمس می‌کنند، به اعماق آن نفوذ می‌کنند و آن را مسحور و مست به‌ پرواز در می‌آورند، با لمس روح وادار به رقص‌اش می‌کنند و درنهایت سیراب می‌کنند روح آدمی را و گویی در آسمان درهای بهشت را پدیدار می‌کنند.

قهرمانی که هنرش خلق موسیقی است؛ هنری که هفت نُت آن به‌رنگ هفت رنگ رنگین‌کمان است و هریک آوایی دارند که ارتعاش آنها رنگ‌های رنگین‌کمان را در روح بیدار می‌کند.

 

 

از قهرمان‌های برجسته و شناخته شدۀ ایرانی ارمنی‌تبار که بر اساس شاهنامه فردوسی و داستان حماسی رستم و سهراب اپرایی نوشت که جهان را لرزاند. قدرتش داستان نافذ فردوسی بود و هفت نُت افسون‌گر (۱۹۶۳). رستم و سهراب در پانزدهمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۷۸) اجرا شد.

از سیمرغ فریدالدین عطار نیشابوری الهام گرفت، با آن سیمرغ را به پرواز در آورد و نمایش حرکات موزون (باله) سیمرغ را خلق کرد. در کنارش هم اولین اپرای کودکان ایران به‌نام پردیس و پریسا را نوشت.

 

 

سپس در کنار تمام این کارها توانست اپرای خسرو و شیرین را بنویسد و باری دیگر در جهان موسیقی با اشعار ایرانی لرزه‌ای بیندازد.

به‌عنوان یکی از رهبران ارکستر برجسته نسل خود، رهبری ارکسترهای بین‌الملل در سراسر جهان را عهدا دار بوده. رهبر ارکستر اتریش، فیلارمونیک ارمنستان، فیلارمونیک سلطنتی انگلستان، فیلارمونیک سلطنتی لیورپول، ارکستر مجلسی انگلستان، ارکستر سمفونیک لندن، رهبر ارکستر ایالات متحده، کانادا، مجارستان، دانمارک، فنلاند، اتحاد جماهیر شوروی، تایلند، هنگ‌کنگ، آفریقای جنوبی، رهبر مهمان در برزیل و متیه‌سوتا و ژاپن.

سال ۱۳۵۱ به عنوان رهبر ارکستر اپرای تهران منصوب شد و مدتی نیز رهبر ارکستر مجلسی رودکی را بر عهده داشت.

در شانزده‌سالگی کُر چهارقسمتی خود را نوشت و در ارکسترای خود در تهران آن را اجرا کرد. او یگانه ایرانی است که در هفده‌سالگی ارکستر سمفونیک تهران را رهبری کرده است.

از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰ مدیر بخش سازِ اپرای دانشگاه مورهد شد.

سال ۱۹۷۰، از سوی وزیر فرهنگ ایران مقام آهنگ‌ساز مهمان در خانۀ اپرای رودکی به او پیشنهاد شد. در ۱۹۷۵ برای انتشار انحصاری آثار خود با کمپانی (آر. سی. ای)، قرارداد امضاء کرد. همچنین مدیر آرشیو موسیقی ملی ایران شد و تحقیق دربارۀ موسیقی فولکلور ایران و سازهای ملی و گردآوری آنها را بر عهده گرفت.

 

در مقاطع مختلف با شهرام ناظری و عبدالحسین مختاباد همکاری‌هایی داشته که حاصل آن آثاری ارزشمنداند.

سال ۱۹۸۸، بعد از زمین‌لرزۀ بزرگ ارمنستان، کنسرت خیریه‌ای در ایالات متحده برگزار کرد؛ او همچنین با پای پیاده از ایروان تا شهر گیومری (محل وقوع زمین‌لرزه) برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی سفر کرد. کمکی که صرف بازسازی فرهنگی در گیومری شد.

سال ۲۰۰۴ دو ارکستر خیریه برای جمع‌آوری کمک به آسیب‌دیدگان زلزله بم در پاریس اجرا کرد؛ یکی در کلیسای «سنت سولپیس»، که در آنجا داستان لیلی و مجنون به اجرا در آمد و دیگری در شهری در حومۀ پاریس که قطعاتی از آهنگ‌سازان نامدار ارمنستان آرام خاچاطوریان، ادوارد میرزویان و ملیک مووسیاکیان در آن اجرا شد.

سال ۲۰۰۸ با رهبری ارکستر سمفونیک لندن، آلبوم «فرشته شب»، به آهنگ‌سازی حافظ ناظری را ضبط کرد.

آخرین اجرای او در ایران اپرای خسرو و شیرین و رستم و سهراب بود. لوریس چکناوریان در هشتادسالگی (۱۳۹۳)، تمامی آثارش را در حوزۀ موسیقی به موزۀ موسیقی اهدا کرد. او علاقه زیادی به موسیقی اصیل ایرانی دارد و تأثیر موسیقی ملی ایرانی در آثارش به‌وضوح دیده می‌شود. همچنین نمایشگاهی از آلات موسیقی ملی ایرانی در مؤسسه گوته برپا کرده است.

«لوریس چکناوُریان» آهنگ‌ساز، رهبر ارکستر، نویسنده و نقاش سال ۱۳۱۶ در بروجرد در خانواده‌ای هنردوست ارمنی متولد شد. از هشت‌سالگی ویولن را به‌عنوان ساز خود انتخاب کرد و با آن بزرگ شد. او هنرمندی ماهر و دلسوز است که همیشه توانسته شنوندگان خود را حیرت زده کند. او آهنگ‌سازی است که در آثارش می‌توان به‌خوبی حس زشت و زیبا را دید، شنید و حس کرد.

چکناوُریان در طول فعالیت هنری خود بیش از ۷۵ اثر دارد که شامل:

۶ اپرا (تئاتر موسیقیایی که قطعات توسط خواننده‌ها اجرا می‌شود و از تئاتر موزیکال متفاوت است). رستم و سهراب، پردیس و پریسا، رستم و اسفندیار، سیاوش، ضحاک، شمس و مولانا

۶ سمفونی (موسیقی کلاسیک به قطعه‌ای ارکسترال گفته می‌شود که از چند بخش تشکیل شده است). برای کشتار جمعی، اعتقاد، گفتگوی تمدن‌ها، مسیحیت در ارمنستان، رسول عشق و امید، جهان پهلوان تختی.

بیش از ۵ اوراتوریو (ساختۀ موسیقی بزرگ برای اجرای به‌وسیلۀ ارکستر، گروه کُر و تک‌نوازان. متن اوراتوریو بر اساس کتاب مقدس است) اوراتوریوها زندگی مسیح، آخرالزمان، مکاشفه و …

۱ رکوئیم (آمرزش خوانی)

۶ سوئیت. رقص فانتاستیک، رستم و سهراب، پردیس و پریسا ۱، پردیس و پریسا ۲، اتللو، عاشقانه، آرارات، پوئم سمفونیک کورش

۱۰ موسیقی کُرال. (کُر گروهی متشکل از خواننده‌ها که به موسیقی آن کُرال می‌گویند)

۸ موسیقی مجلسی (فرمی در موسیقی کلاسیک که برای تعداد کمی ساز (معمولاً دو تا هشت ساز) تصنیف می‌شود). زندگی مسیح، آهنگ‌سازان ارمنی قرون وسطی، رکوئیم‌های ارمنی، خدا عشق است، سرزمین پدری، طلوع خورشید ارمنستان، آرامش روح ارمنی، سوئیت سمفونی صلح، سوئیت سمفونی ایران، دی کاست اف لوسیفر (آلمانی)

۴ اثر برای سازهای کوبه‌ای، خوانندگی، ۱۱ اثر تنها برای پیانو، ۶ اثر کنسرتو.

آثاری برای ویولن گیتار. ۴ اثر برای سازهای زهی، ۲ آوازی، ۴ ارکستر برای ساز بادی و ساخت بیش از ۲۵ موسیقی برای مستند و متن فیلم و فیلم کوتاه.

با این حال چکناوُریان هیچ‌گاه به‌دنبال کسب شهرت نبوده و به‌ مانند قهرمان در قلب تمام ما نقش‌آفرینی می‌کند. او سال ۱۳۹۸ به‌عنوان سفیر صلح ایران در سازمان ملل متحد پیشنهاد شده است.

 

 

او آثار کوتاهی از نظر زمان‌بندی (۱۰ تا ۱۵ دقیقه) بر اساس شاهکارهای ادبی جهان به‌مانند آثار کافکا، کامو و شکسپر نوشته. همچنین بیش از ۱۳۰ قطعه کوتاه برای دانش‌آموزان مبتدی که این مجموعۀ دو جلدی توسط مؤسسه‌ای آلمانی تحت‌عنوان «تصاویر ارمنستان»، منتشر شد.

باورش شاید کمی سخت باشد ولی چکناوُریان، پنج کتاب داستانی نوشته؛ به نام‌های: آواز عاشقانه، داستان‌ها، خَرستان یک، خَرستان دو، آوازهای عاشقانه و قصه‌ها و افسانه‌های ایوارشا (هم‌نام نوه‌اش و برای او نوشته است). و در نهایت سی اثر نقاشی با تکنیک آکریلیک روی بوم که سال ۱۳۹۵ در خانه هنرمندان تهران به نمایش گذاشته شد از دیگر هنرهای این قهرمان بزرگ ملی است.

 

 

« لطفا یک نظر بنویسید و در قرعه کشی پایگاه موسیقی نو شرکت کنید»