زندگی هنری «فخری ملک پور» نوازنده پیانو و نواساز

در سلسله مطالب زندگینامه ای، خلاصه ای از زندگی هنری استادان موسیقی که در هفته اول مهر، دیده به جهان گشوده اند را منتشر می کنیم

 

موسیقی نو: حمیدرضا ولیان؛

بانوی پیانوی کلاسیک ایران، «فخری ملک پور»، متولد ۱۳۱۴ شمیران است و از هفت‌سالگی شاگرد مرتضی محجوبی بوده است. یادگاری از دوران اساتید طلایی موسیقی ایران که تمام عمر و فعالیت هنری و آموزشی اش را برای حفظ میراث گرانبهای استادش به کار بست و همواره در این طریق، ممارست و اهتمام داشت.

 

مصاحبه نمی کند؛ دنبال شهرت نیست

استاد فخری ملک پور چندان اهل سخن گغتن و مصاحبه نیست. او همیشه می گوید : « من فقط باید دینم را به استادم ادا کنم، دنبال شهرت که نیستم.» تنها شاگرد بی‌واسطه «مرتضی محجوبی» فقط پیانوی ایرانی می‌زند و در تمام این سال‌ها سعی کرده کاری کند که مکتب استادش از بین نرود. به همین منظور هم در نوازندگی علاوه بر ابتکار و خلاقیت هنری سبک و لحن و قواعد پیانوی مرتضی خان محجوبی را حفظ کرده و هم در شیوه آموزش به شاگردانش همواره از روی ۱۲ جلد کتابی که یادگار استادش است و نت‌های ابداعی مرتضی خان محجوبی در آن آمده، تدریس کرده است .

 

از خانواده ای هنرمند

خودش در مصاحبه با روزنامه اطلاعات درباره خانواده‌اش گفته: «مادرم از مهدوی‌های حاج امین ضربی‌ها هستند و پدرم سید ذبیح‌الله ملک‌پور، از تجار معتبر ایران بود. خیلی هنر موسیقی را دوست داشت. خودشان هم تار و سه‌تار و پیانو را خوب می‌نواختند. فوق‌العاده خوب می‌خواندند و اساتید آن موقع روزهای سه‌شنبه به منزل ما می‌آمدند و آقای مرتضی خان محجوبی هم روزهای سه‌شنبه ساعت یازده به منزل ما می‌آمدند و تا شب بودند.» همین آمد و شدها باعث شد تا استاد مرتضی خان محجوبی پی به علاقه و هوش موسیقایی دخترک ۷ ساله ای ببرد که در میان کودکی ها و شیطنت هایش علاقه به پیانو دیده می شد. همین علاقه موجب پیشنهاد آموزش پیانو به دختر سید ذبیح الله ملک پور بود. آموزشی که از ۹ سالگی رنگ دیگری یافت و مسیر زندگی فخری را مشخص کرد.

 استاد محجوبی و علاقه به فخری مانند فرزند

 

علاقه شاگرد به فراگیری ذوق استاد را نیز به آموختن دوصد چندان کرد تا آنجا که ۱۲ سال تحت تعلیم مرتضی خان محبوبی نواختن پیانو به سبک ایرانی را فراگرفت. استاد ملک پور در مورد شیوه آموزش استاد محجوبی می گوید : « من دختر مرتضی خان بودم او خودش بچه نداشت و مرا مثل بچه نداشته‌اش دوست داشت. وقتی علاقه‌ مرا دید همه آنچه خودش یاد گرفته بود و ابداع کرده بود به من آموخت و من خیلی افتخار می‌کنم که به‌عنوان تنها شاگرد بی‌واسطه او معرفی می‌شوم. ابتدا از دستگاه‌های ایرانی شروع کردند و بعد براساس نت‌نویسی خاص خودشان، تمام ردیف‌های محجوبی را از او فرا گرفتم. این نت را خودشان ابداع کرده بودند و الان هم من و شاگردان من آن رامی توانیم بخوانیم. شاگردان دیگر ایشان را یادم نمی‌آید. درواقع فقط من بودم که موسیقی را به‌طورجدی ادامه دادم.»

علاوه بر موسیقی منش حرفه ای و اخلاق را نیز از استاد تعلیم دید تا آنجا که برای آموزش شاگردانی که انتخاب می کرد هرگز وجهی دریافت نمی کرد. خودش دراین‌باره به ایسنا گفته: «خوشحالم که تابه‌حال یک قران هم از راه تدریس موسیقی وارد زندگی‌‌ام نشده است من به روش ابداعی استاد مرتضی خان محجوبی درس می‌دهم تا یاد استادم زنده بماند و دلم نمی‌خواهد درآمدی از راه تدریس موسیقی وارد زندگی‌‌ام بشود.»

 

هنرمندی چند جانبه و چیره دست

فخری ملک‌پور تنها نوازنده پیانو نیست. او در نواختن سازهای دیگری مانند تمبک و سه‌تار هم نوازنده‌‌ای چیره‌دست است و مبانی آهنگسازی را هم آموخته است. اساتیدش همگی از نام‌آوران عصر طلایی موسیقی هستند مانند «احمد عبادی» که به او سه‌تار درس داده و «حسین تهرانی» که تمبک را نزد او آموخته است و یا «علی تجویدی» که مبانی آهنگسازی را با او مشق کرده است.

فخری ملک‌پور از همان ابتدا هم ترجیحش این بوده که برای خودش ساز بزند و دنبال شهرت نبوده است: «به دعوت رادیو پاسخ ندادم. من این‌کاره نبودم. من برای خودم این کارها را می‌کردم. برای خودم ساز می‌زدم و برای دلم. من عاشق ساز بودم. اهل اینکه استخدام بشوم نبودم. با رادیو همکاری نداشتم. اما همه می‌آمدند به منزل ما و آنجا اجرا‌های متعدد داشتیم.»

 

برگزاری مراسم تجلیل و درخور برای ملک پور

در سال‌های اخیر چند بار از فخری ملک‌پور در عرصه موسیقی تجلیل شده است. یک‌بار سال ۱۳۹۶ در مراسمی در تالار وحدت از او تجلیل شد. مراسمی که با خوانندگی «سالار عقیلی» همراه بود و شاگرد کوچک فخری ملک‌پور «ماهور عقیلی» به افتخار استادش تنبک نواخت و یک‌بار در سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر در بهمن ۱۳۹۷ او مورد تجلیل قرار گرفت او در دی‌ماه همان سال هم در چهارمین جشن سالانه «موسیقی ما» هم جایزه ویژه نوازندگی به او اهدا شد.

 

«علیرضا میرعلی‌نقی»، پژوهشگر و منتقد شناخته موسیقی درباره او نوشته است: «فخری ملک‌پور پرورده فضای تربیتی و هنری و اخلاقی قدیم موسیقی ایران است، فضایی که در آن تکنیک‌نمایی، خودنمایی و بی‌اعتنایی به ریشه‌ها رسم نبود. فرهنگی بود که حال و احساس را بر فرم و مهارت‌های صحنه گیر برتری می‌داد و استادی را نه در محفوظات بلکه در ایجاد دگرگونی‌های درونی و پالایش روانی با نغمه‌ها می‌شناخت. وجود او برای موسیقی امروز ما و برای فضای بحران‌زده آن، نه‌تنها یک میراث فرهنگی، بلکه یک گنجینه گوهر است. چراکه تاثیر خود را از تمام جهات گذارده و یک‌تنه، یک مکتب اصیل نوازندگی را با حفظ تمام خصوصیات آن اشاعه داده است.»

 

همکاری و دوستی با سرآمدان موسیقی کشور

او با هنرمندانی صاحب نام و شناخته شده ای  نظیر: پرویز یاحقی، محمود خوانساری، اسدالله ملک، فرهنگ شریف، رضا ورزنده، حسن کسایی، عبدالوهاب شهیدی و محمدرضا شجریان همکاری داشته‌است. همچنین ملوک ضرابی ، الهه و مرضیه از خوانندگان و دوستانش بوده اند.

 

آثار منتشر شده اندک ولی ارزشمند

از استاد فخری ملک پور آثار زیادی منتشر نشده است ولی می توان به برخی آن ها مانند : «مشق استاد» (سه لوح فشرده از نواخته‌های فخری ملک‌پور به همراهِ دست‌نوشته‌های مرتضی محجوبی) ، «طرب‌انگیز»، «آه باران» (همنوازی با آواز محمدرضا شجریان)، «به که مانی» (با آواز مظفر شفیعی) ، «نسیم بهاری» ، «آیینه خیال» اشاره کرد.

خودش درباره چرایی کم بودن آلبوم ها و آثار منتشر شده می گوید: « می‌خواهم در خلوت خودم باشم. همین آلبوم‌هایی هم که می‌بینید از من منتشر شده‌اند، به اصرار دوستانم هستند.» ملک‌پور در مورد آثار منتشرنشده‌اش این‌طور می‌گوید: «در این خانه آثار منتشرنشده زیادی هستند که با اساتید بزرگی ضبط شده‌‌اند؛ مثلا کارهایی با آقای پرویز یاحقی دارم یا همین‌طور آثاری با آقای عبدالوهاب شهیدی دارم شاید چند وقت دیگر این کار را منتشر کنم. نمی‌دانم چه می‌شود»

امیدواریم مشتاقان و علاقه مندان به موسیقی ایرانی و کلاسیک خصوصا ساز پیانو به زودی شنونده آثار منتشر نشده استاد غخری ملک پور باشند.

.