زندگینامه «تاج اصفهانی»؛ آوازه خوانی که به خوبی شعر را ادا می کرد
جلال الدین تاج اصفهانی از جمله آوازه خوان های موسیقی سنتی ایران به شمار می رود که به نقش شعر در فرم آواز توجهی ویژه داشت، مقوله ای که اکنون از اهمیت آن کاسته شده است.
موسیقی نو: «تاج اصفهانی» در سال ۱۲۸۲ در شهر اصفهان متولد شد، پدر وی شیخ اسماعیل، معروف به «تاج الواعظین» به خاطر آگاهی از داشته های موسیقی سنتی ایران، نقش نخستین استاد جلال الدین در عرصه موسیقی را بازی کرد.
وی در زمان کودکی بمنظور فراگیری موسیقی سنتی ایران، نزد اساتید به نامی همچون نایب اسدالله اصفهانی، میرزا حسین ساعت ساز، مهدی نوایی، سیدعبدالرحیم اصفهانی و میرزا حسین عندلیب شاگردی کرد.
این خواننده نامی، داشته های فرم آوازی موسیقی سنتی ایرانی را به خوبی فراگرفت و نخستین کنسرت خود را در سال ۱۳۰۲ در ۲۰ سالگی به همراهی استاد مرتضی نی داوود و مرتضی محجوبی اجرا کرد.
در این برنامه که با حضور مقامات دولتی و صاحبنظران عرصه هنر همراه بود، تاج اصفهانی غرلی از اشعار فرخی یزدی را در دستگاه ماهور به همراه تصنیف ‘مرغ سحر’ خواند که با استقبال حاضراه همراه بود و این مهم موجب شد مخاطبان با قابلیت های اجرایی او آشنا شوند.
توجه ویژه به ادای شعر و کلام را می توان به عنوان ملموس ترین شاخصه اجرایی این خواننده برشمرد؛ آثار وی شاید از لحاظ تکنیکی و مطلوبی فواصل، آنطور که باید در سطح بالایی قرار نداشت اما بیان مناسب شعر در اجرای وی، بدون شک آن آثار را در زمره بهترین های این گونه موسیقایی قرار می داد.
این خواننده، سفرهای متعددی را به نقاط مختلف کشور داشت که از این میان می توان به عزیمت وی به جنوب ایران در شهر دزفول اشاره کرد؛ تاج اصفهانی پس از آن مدتی را در شمال ایران سکنی گزید و در زمان تاسیس رادیوی ملی ایران در سال ۱۳۱۹ وارد تهران شد.
در زمان تاسیس رادیو، وی به عنوان خواننده با این مرکز همکاری داشت که از این میان می توان به شماره های ۱۵، ۱۶، ۱۹ و ۲۲ برنامه برگ سبز اشاره کرد که با همکاری اساتیدی همچون حسن کسایی و جلیل شهناز تولید می شد.
حدود سال ۱۳۲۸ وی به عنوان سرپرست نوازندگان رادیو اصفهان به این شهر سفر کرد، در آنجا نیز آثاری را در رادیو این شهر ضبط کرد که به صورت هفتگی برای علاقه مندان از طریق رادیو پخش می شد.
جلال الدین تاج اصفهانی توجه ویژه ای به انتحاب اشعار آوازهای خود داشت و اغلب این ابیات را از میان غزل های سعدی، حافظ و حسام دولت آبادی انتخاب می کرد و ارتباط نزدیک با مضمون این اشعار در کیفیت آثارش تاثیر داشت.
استاد روح الله خالقی در باره وی گفته بود: صدای «تاج» بسیار رسا و با قدرت است، ردیف موسیقی ایرانی را نیز خوب می داند و از استادان مسلم آواز به شمار می رود.
وی ادامه می دهد: تاج در خواندن شعر، سبکی ویژه خود دارد که هم عالمانه می خواند و هم رندانه.
بخشی از آثار وی در قالب ۴۲ صفحه ضبط شد که از میان می توان به شاه خطایی در دستگاه نوا، آواز همایون، تصنیف مهر گل و شکایت معشوق اشاره کرد.
«همایون» دستگاه مورد علاقه این هنرمند به شمار می رفت به طوری که نام این دستگاه موسیقی را بر روی فرزند خود گذاشت و بیشتر آوازهای خود را نیز در این دستگاه اجرا می کرد.
وی شاگردانی را نیز در آواز خوانی تربیت کرد که از این میان می توان به محمدرضا شجریان، علی اصغر شاهزیدی و سیدرضا طباطبایی کربکندی اشاره کرد.
این خواننده نامی موسیقی سنتی ایران ۱۳ آذر سال ۱۳۶۰ در سن ۷۸ سالگی درگذشت و پیکر وی در قبرستان قدیمی «تخت فولاد» شهر اصفهان به خاک سپرده شد.
