خاطرات اساتید موسیقی از مواجهه با آقای شوستاکوویچ

به گزارش موسیقی نو به نقل از مشاور روابط عمومی برنامه، خاطرات اساتید موسیقی از مواجهه با آقای شوستاکوویچ؛ آیین رونمایی از کتاب کتاب «سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شوستاکویچ» نوشته دیوید هرویتز و امیرحسین رمضانی شامگاه روز جمعه بیست و هشتم آبان ماه با سخنرانی تعدادی از نوازندگان و آهنگسازان از جمله نادر مشایخی، محمدرضا تفضلی، آرمان نوروزی در تالار رودکی تهران برگزار شد.

خاطرات مشایخی از روزهای درگذشت شوستاکوویچ

نادر مشایخی ـ آهنگساز و رهبر ارکستر ـ در ابتدای این مراسم با بیان اینکه از ۴۸ سال پیش تاکنون منتظر انتشار چنین کتابی در ایران بوده، توضیح داد: به خاطر دارم وقتی در هنرستان موسیقی حضور داشتیم، گروهی را تشکیل دادیم که همگی شوستاکوویچ را می‌شناختیم و سعی می‌کردیم روی آثارش تمرکز بیشتری داشته باشیم. جالب‌تر اینکه وقتی فهمیدیم او از دنیا رفته به خودمان روبان سیاهی بستیم که خیلی‌ها در هنرستان به ما می‌خندیدند. اما این برای ما دربرگیرنده افتخارات بزرگی بود که در هنرستان ما را به واسطه نام شوستاکوویچ می‌شناسند.

وی افزود: ما از همان دوره یک کمبود داشتیم که بتوانیم درباره محتوای موسیقایی شوستاکوویچ تمرکز بیشتری داشته باشیم و امروز که این کتاب در ایران منتشر شده بسیار خوشحالم شاهد انتشار آن هستم. به اعتقاد من این کتاب از لحاظ تکنیکی می‌تواند ما را با ابعاد گسترده‌تری از شخصیت هنری شوستاکوویچ آشنا کند. این کتاب تلاش کرده تا از نظر سیاسی و اجتماعی هم شخصیت جالب توجه شوستاکوویچ را مورد واکاوی قرار دهد. موضوعاتی که می‌تواند با مطالعه این کتاب ما را وارد دریچه‌های جدیدی از ویژگی‌های مختلف او کند.

 

 

مشایخی با اشاره به دیگر خصوصیات علمی و فنی آثار شوستاکوویچ بیان کرد: دمیتری شوستاکوویچ از معدود هنرمندانی است که جرأت شکست خوردن را داشت. او در بسیاری از مقاطع فعالیت‌هایش در عرصه موسیقی تا جایی پیش می‌رود که خودش را هم نقض می‌کند. این یعنی یک جرأت و شهامت که می‌توان در کمتر کسی آن را یافت. او از جمله هنرمندانی بود که بسیار کم کم حرف می‌زد. او حتی در موسیقی نیز کمتر حرف می‌زند چه برسد به اینکه درباره مسائل سیاسی به بیان نقطه نظری بپردازد. تمام زندگی او فقط موسیقی بود. خصوصیاتی که ما اکنون به چنین آدم‌هایی در موسیقی‌مان احتیاج داریم که بتوانند تا همیشه تداوم داشته باشند. گرچه شخصیت شوستاکوویچ در فرم و محتوا از پیچیدگی‌هایی برخوردار است که برای خود جالب است.

 

 

خاطرات اساتید موسیقی، دورانی که فقط دو کاست از شوستاکوویچ در ایران بود

محمدرضا تفضلی ـ آهنگساز و عضو هیات علمی دانشگاه تهران ـ هم در این مراسم گفت: اولین مواجهه من با شوستاکوویچ در دوران هنرستان موسیقی رقم خورد. آن زمان بچه‌هایی بودند که نسبت به موسیقی کلاسیک کنجکاو بودند و علاقه‌مندی‌های خود را به اشتراک می‌گذاشتند. البته آن زمان اینترنتی وجود نداشت و ما در فقر امکانات دهه شصت و هفتاد به سر می‌بردیم. در این شرایط فقط دو نوار کاست از شوستاکوویچ وجود داشت که فقط موفق به شنیدن این کارها می‌شدیم. جالب آن که در حوزه کتاب ماجرا اسفبارتر از آثار صوتی بود. در این دوران فقط چند کتاب محدود در این زمینه وجود داشت که من آن را روزی در کنار بساط یکی از کتابفروشان خیابان انقلاب پیدا کردم که عنوان آن «شوستاکوویچ آهنگساز مردم» به نویسندگی احمد ضابطی جهرمی بود. کتابی که عنوانش به خودی خود باعث جذب ما برای مطالعه آن می‌شد و شاید مهم‌ترین منبعی بود که ما آن را مورد مطالعه قرار می‌دادیم.

 

خاطرات اساتید موسیقی، این کتاب یک اثر تالیفی مخاطب ساز است

آرمان نوروزی ـ مدرس دانشگاه و موسیقیدان ـ در صحبت‌هایی ضمن مثبت ارزیابی کردن انتشار چنین کتاب‌هایی در کشورمان گفت: من هم مانند آقای مشایخی و آقای تفضلی می‌خواهم درباره مواجهه خودم با شوستاکوویچ در نوجوانی و جوانی بگویم؛ چون او از جمله هنرمندانی است که در نوجوانی همه ما را هیجان زده کرده است. در روزگار و دوره‌ای زیست می‌کردیم که خریدن یک آلبوم موسیقی در قالب نوار کاست برای ما اتفاق بسیار مهم و ارزشمندی محسوب می‌شد. مهم‌ترین مواجهه ما با این آثار هم به گونه‌ای بود که برخی از این نوارکاست توضیح داشت و من به عنوان نوجوانی که افتخار هنرستانی بودن را نداشتم، خیلی از اصطلاحات این توضیحات را متوجه نمی‌شدم. اما توفیق این را داشتم که در همان سال‌ها شاگرد آقای فخرالدینی شدم و از ایشان درباره برخی واژه‌هایی که معنی آنها را نمی‌فهمیدم سئوال می‌کردم.

 

 

وی در ادامه سخنان خود با ارائه خرده روایت‌هایی از نحوه آشنایی او و هم نسلانش با آثار شوستاکوویچ به انتشار کتاب «سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شوستاکوویچ» اشاره کرد و گفت: این کتاب از دسته آثار تالیفی است که از ذکر مصیبت بیرون آمده و تبدیل به یک اثر فنی می‌شوند. کتاب پیش روی ما از این جهت خوب است که منجر به بیشتر شدن مخاطبان جدی موسیقی می‌شود؛ چون دربرگیرنده ساختار متفاوتی است که آن را با دیگر کتاب‌های منتشر شده درباره شوستاکوویچ متمایز می‌کند. مسئله‌ای که در این کتاب متفاوت شده چنین است که موسیقی شوستاکوویچ در این کتاب ابعادی جدی‌تر از زندگی شخصی‌اش گرفته و این مقوله کمک می‌کند تا ما مخاطبان جدی‌تری را در موسیقی داشته باشیم که بتوانند سالن‌های کنسرت‌های ما را با موسیقی جدی‌تر پر کنند.

نوروزی اضافه کرد: دلیل دیگری که می‌تواند به عنوان یک نکته ارزشمند درباره این کتاب مطرح شود، انضباط در فرم نوشتار است که می‌توانیم شاهد یک چارچوب مشخص باشیم که خواندن کتاب را برای مطالعه کننده راحت و آسان می‌کند. آن چیزی که من در این کتاب بسیار دوست داشتم و در صحبت خیلی از موزیسین‌ها و رهبران ارکستر می‌بینم، نقطه مغفول مانده‌ اجرای یک دیالوگ ساده و بی پیرایه است که در بهترین شکل خود از صفت‌ها استفاده شده‌اند. نکته‌ای که می‌تواند راهنمای خوبی برای نحوه استفاده ما از موسیقی چه به عنوان شنونده و چه به عنوان کنش‌گر موسیقی باشد.

 

خاطرات اساتید موسیقی، پروژه‌ای که برای نویسنده آمریکایی خیلی جذاب بود

امیرحسین رمضانی مدرس دانشگاه، آهنگساز و پژوهشگر یکی از نویسندگان کتاب «سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شوستاکوویچ» هم در بخش پایانی این برنامه ضمن قدردانی از حضور مخاطبان در این برنامه اظهار کرد: در دوران حضورم در هنرستان موسیقی بود که قرار شد ما کارهای تحقیقاتی را درباره شوستاکوویچ انجام دهیم. در این چارچوب تمرکز روی سمفونی شماره یک به من افتاده بود و خیلی برایم جالب بود که یک آهنگساز در ۱۸ سالگی دست به خلق چنین اثری زده و من هم توهمی در ذهنم شکل گرفته بود که آیا من هم می‌توانم در ۱۸ سالگی دست به خلق چنین اثری بزنم که خب این اتفاقا طبیعتا صورت نگرفت. این اولین مواجهه من با شوستاکوویچ بود.

 

 

وی در ادامه با اشاره به انگیزه‌های خود برای ورود به پروژه تالیف کتاب و نحوه آشنایی خود با دیوید هروتیز به عنوان اولین مولف اثر گفت: سال‌ها پیش کتابی از این مدرس و منتقد موسیقی خواندم که در یک اثر ۲۰۰ صفحه درباره آثار شوستاکوویچ تالیفاتی را انجام داده بود. تالیفاتی که برایم بسیار جالب و تحلیل شنیداری را انجام داده بود که من را بر آن داشت تا مکاتباتم را با این استاد دانشگاه آغاز کنم. وقتی هم که موضوع تالیف این کتاب را با وی در میان گذاشتم بسیار استقبال کرده و من را تشویق کرد که کار را ادامه دهم. من هم بر اساس دغدغه‌هایی که درباره کتاب دیوید هریتز داشتم گفتگوهایی را با وی انجام دادم. حاصل این گفتگوها هم کتاب حاضر در ۶۵۲ صفحه شد که دربرگیرنده تحلیل‌های کامل‌تری نسبت به نسخه دیوید است و همه آثار هم با یک نسخه شنیداری منطبق شده که مخاطب موسیقی که همزمان کتاب را مطالعه می‌کند، نسخه شنیداری را گوش داده و متوجه پرداخت متن مورد نظر شود.

رمضانی که این کتاب را به محمدرضا تفضلی تقدیم کرده، با اشاره به دیگر جزییات این اثر تالیفی و مقایسه آن با نسخه نوشته شده توسط دیوید هرویتز تاکید کرد: همراه این کتاب فایل صوتی و حتی پارتیتور هم تهیه شده که تمام نسخه‌های تدوین شده در کتاب به آن ضمیمه شده‌اند. به هر حال این کتاب بسط یافته تفکر نویسنده اصلی است. کتابی که از ۲۰۰ صفحه تبدیل به ۶۵۲ صفحه شده و با استناد منابع متعدد و معتبر زبان انگلیسی و به اضافه یافته‌های علمی‌ام در حوزه موسیقی اکنون توسط انتشارات «نای و نی» پیش روی شما مخاطبان قرار داده می‌شود و باعث خوشبختی من است که بعد از انتشار رسمی آن در مهر ماه سال جاری نوبت چاپ اول کتاب به اتمام رسیده و برای چاپ دوم در مراحل اماده سازی است. البته به زودی کتاب با یک سری مسائل در نظرگرفته شده در خارج از ایران هم منتشر می‌شود که برای من اتفاق خوشحال کننده‌ای است.

 

خاطرات اساتید موسیقی از مواجهه با آقای شوستاکوویچ/