تاثیر مثبت موسیقی در بیماران مبتلا به آلزایمر

 

شایع ترین نوع بیماری زوال عقل در بزرگسالان، بیماری آلزایمر است. از آنجا که متوسط طول عمر افراد در سراسر جهان بیشتر شده است، موارد این بیماری نیز بیشتر به چشم می خورد و افراد مسن هر روز بیش از پیش به درمان های ویژه ای نیاز دارند که موسیقی درمانی یکی از آنهاست.

موسیقی نو: مطالعات بی شماری که درباره تاثیر موسیقی بر آلزایمر انجام پذیرفته اند نشان می دهند که با موسیقی می توان مهارت های زبانی را که در این بیماران به شدت کاهش پیدا می کنند، ارتقا داد. اشکال زبانی در بیماران مبتلا به آلزایمر معمولا در تطابق نام با چهره فرد، نمود پیدا می کند. در این مطالعات، نکته جالبی به چشم می خورد و آن هم اینکه وقتی نام و چهره افراد، در کنار هم و به صورت آواز تکرار می شوند و به خصوص با حرکات ریتمیک همراه می شوند، در ذهن فرد بیمار حفظ می شوند؛ در حالی که تکرار و بازخوانی، چنین تاثیری را به همراه ندارد. ترانه هایی که در کودکی یا جوانی فرد توسط او خوانده می شدند، در این مساله تاثیر بیشتری دارند.

حرکات موزون هم اگر با تکرار کلمات فراوان همراه نباشد، بسیار موفقیت آمیز خواهد بود.

در هنگام خواندن ترانه یا انجام حرکات موزون، باید حتی الامکان از کلمات تک هجایی یا نهایتا دوهجایی استفاده کرد. ریتم آرام و ملایم، هنگامی که ترانه ای خوانده می شود و یا سازی این حرکات را همراهی می کند، تاثیر بیشتری دارد. با پیشرفت بیماری، فرد مبتلا به تدریج تمایل خود را برای شرکت در این گونه فعالیت ها از دست می دهد.

فعالیت های ریتمیک اگر با ساز همراه باشند، بیشتر از یک حرکت یا الگوی خاص، تاثیر دارند. تکرار کلمات و نغمه ها، بر مهارت کلامی بیمار می افزایند و روند کاهش قوای ذهنی و حافظه او را کند می سازد.

موسیقی درمانی در بیماری آلزایمر، عمدتا با توجه به رفتارهای فرد برنامه ریزی می شود. افراد مبتلا به بیماری زوال عقل، این ظرفیت را ندارند. آنها نمی توانند رفتار خود را برای مدتی طولانی عوض کنند. در مورد این بیماران، درمانگر ناچار است آنقدر انعطاف به خرج دهد که بیمار مهار کارش را به او بسپارد. گاهی اوقات، سکوت بهترین درمان برای بیماران مبتلا به آلزایمر است زیرا بیش از حد لزوم با انواع موسیقی تحریک شده اند.

مهم ترین اصل در درمان بیماران مبتلا به آلزایمر یا انواع دیگر بیماری زوال عقل این است که هرگز این نکته را از یاد نبریم که آنها هنوز انسان هستند.

موسیقی درمانی حتی هنگامی که بیمار مبتلا به آلزایمر در مقابل سایر درمان ها مقاومت به خرج می دهد، چاره ساز است. زیرا موسیقی نوعی تحریک حسی است که موجب واکنشی مبتنی بر آششنایی، قابلیت پیش بینی و احساس اطمینان خاطر می شود.

 

کار یک موسیقی درمانگر چیست؟

 

موسیقی درمانگر پس از آنکه توانایی ها و نیاز هریک از بیماران را ارزیابی کرد، درمانی را با اهداف شخصی طراحی می کند.

موسیقی درمانگرها، هم از راهکارهای مبتنی بر کلام استفاده می کنند و هم به درمان های مبتنی بر نواختن ساز می پردازند. هدف آنها در هر دو مورد، تسهیل تغییراتی است که به کیفیت زندگی منجر می شود. آنها گاهی همراه بیماران خود، قطعاتی را به صورت بداهه می سازند و یا گروهی را که مشغول نواختن ساز هستند، همراهی می کنند. برای نوازندگان راهنما دستورالعمل تهیه می کنند، فعالیت موسیقایی و حرکات موزون را هدایت می کنند و یا فرصت های مناسب برای گوش دادن به موسیقی را برای بیماران فراهم می آورند.

موسیقی درمانگرها معمولا عضو تیم های مراقبت بهداشتی داخل مجموعه های پزشکی هستند و برنامه های ویژه ای را برای افراد با نیازهای مستمر تدارک می بینند که از ساعات فراغت آنها آغاز می شود و تمام برنامه های روزانه آنها را تشکیل می دهند.

موسیقی درمانگرها خدمات و مهارت های خود را در خانه های سالمندان، بیمارستانهای بازپروری، اقامتگاههای افراد با بیماری خاص، بیمارستان ها، مراکز مراقبت از بزرگسالان، مراکز درمان های روانی و سایر مکان های مربوط ارائه می کنند.

بعضی از آژانسهای خدماتی نیز برای کار با بیماران و افرادی که در خانه نحت مراقبت هستند، از موسیقی درمانگرها استفاده می کنند. بعضی از موسیقی درمانگرها هم برای خود کار می کنند و هر وقت افراد و گروه های موسیقی درمانی به خدمات آنها نیاز داشته باشند، بر اساس قرارداد با آنها همکاری می کنند.

کمک موسیقی درمانگر و تاثیرات مورد توجه به بیماران

هنگامی که موسیقی درمانگر با یک فرد یا گروه کار می کند، ممکن است در کوتاه مدت واکنش مناسب از بیمار مبتلا به آلزایمر فراهم آورد:

به او کمک می کند تا حافظه اش را به دست آورد و از زندگی خود رضایت پیدا کند.

تغییرات مثبتی در روحیه و عواطف و احساسات او پدید می آید.

احساس کنترل بر زندگی از طریق تجربه های موفیق آمیز به او دست می دهد.

آگاهی از خود و از محیط که در پی افزایش توجه به موسیقی پیش می آید.

اضطراب و نگرانی در سالمندان و مراقبان آنها کاهش می یابد.

استفاده از شیوه ای غیردارویی برای کاهش درد و ناراحتی است.

ایجاد انگیزش در فرد، زمانی که هیچ شیوه دیگری ندارد.

فعالیت های ریتمیک و مستمر در حرکات موزون یا فصاحت بیان در جهت بازسازی هماهنگی های جسمی.

آشنایی و صمیمیت عاطفی به هنگامی که همسر و خانواده در تجربه های موسیقایی خلاق در کنار بیمار به فعالیت می پردازند.

تعامل اجتماعی با مراقبان و خانواده ها.

موسیقی درمانی چگونه می تواند به خانواده ها کمک کند؟

تعیین چهارچوبی منطقی برای کسب تجربه و لذت به عنوان زوج یا خانواده.

صرف وقت معنادار در کنار یکدیگر به شیوه ای مثبت و خلاقانه.

استراحت و آرامش برای تمام اعضای خانواده.

انگیزش برای تقویت پیوندهای خانوادگی.

احساس اتحاد و آشنایی برای اعضای خانواده از طریق تعامل کلامی یا غیرکلامی.

ایجاد محیطی امن و آرام برای مراقبان بیماران.

یک تجربه در ارتباط با بیمار آلزایمری

زنِ مردی که مبتلا به آلزایمر شدید بود می گفت: هنگامی که یک موسیقی درمان از من خواست که برای شوهرم آواز بخوانم، ابتدا بسیار حیرت کردم. شوهر من سال ها بود که از بیماری آلزایمر رنج می برد و وقتی برایش آواز خواندم، جوری که انگار مرا شناخت، نگاهم کرد. در آخرین روز زندگی اش هم وقتی ترانه ای قدیمی و خاطره انگیز را برایش خواندم، چشمهایش را باز کرد و به من لبخند زد. من سالیان سال بود که چنین گنجینه ای را در اختیار داشتم و نمی دانستم چگونه می توان از موسیقی برای ایجاد ارتباط با شوهرم استفاده کنم. لبخندی که او در آخرین لحظه حیات به من زد، چیزی است که تا آخر عمرم فراموش نخواهم کرد. حس می کنم می توانستم بارها این لبخند را ببینم و خود را محروم کردم. موسیقی درمانی بود که چنین خاطره زیبایی را به من داد.

دکتر الیور ساکس در مقابل کمیسیون پزشکی مجلس سنا که درباره وضعیت جسمی و روانی سالمندان تشکیل جلسه داده بود، گفت: «برای همیشه با موسیقی جوان بمانید و همراه موسیقی، سالمندی را دلپذیرتر و کارآمدتر سازید».

موسیقی و انواع بیماری ها

تاثیر موسیقی بر بیماری های جسمی و روانی، حیرت انگیز است. بارها دیده شده است کسی که در اثر بیماری پارکینسون نمی تواند راه برود، با شنیدن یک موسیقی ملایم ریتمیک، قادر است حرکات موزون انجام دهد و بسیار بیمارانی بوده اند که نمی توانستند حرف بزنند، ولی با شنیدن یک ترانه قدیمی و لالایی دوران کودکی خود، آواز خوانده اند. به اعتقاد دکنر اولیور ساکس، وجود و حضور موسیقی درمانگرها و گسترش این رشته تحصیلی، در جهانی که بیماری هایی چون آلزایمر، پارکینسون، روان پریشی و انواع امراض جسمی و روانی شایع هستند از ضرورت های اساسی است.

براساس تحقیقات، آیا موسیقی در درمان آلزایمر موثر است؟

در تحقیقاتی که توسط نشریات پزشکی، مراکز تحقیقاتی و مراکز پرورش موسیقی درمانگرها انجام پذیرفته اند، این نکات به وضوحبه چشم می خورند:

موسیقی درمانی به طور مشخص از میزان افسردگی سالمندان می کاهد.

از موسیقی می توان در جهت تقویت مهارت های حسی، عاطفی و اجتماعی و نیز بهبود مهارت های زبانی و کاهش مشکلات رفتاری بهره گرفت.

موسیقی قادر است توانایی های فطری و ذاتی را در بیماران مبتلا به آلزایمر، تقویت و بازیابی کند.

موسیقی موجب کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در افراد مبتلا به آلزایمر و بیماری های تحت عنوان زوال عقل می شود.

افرادی که در مراحل آخر بیماری های زوال عقل، از جمله آلزایمر بوده اند، با موسیقی ارتباط برقرار کرده و وضعیت جسمی و روانی شان به شکل آشکاری بهبود یافته است.