آشنایی با ساز کهن قیچک

ساز قیچک

 

موسیقی نو: قیچک با نام دیگر غیژک یک ساز ایرانی است که از سازهای زهی به حساب می آید و مانند کمانچه با کمان یا آرشه نواخته می شود. جنس کاسه قیچک از چوب گردو یا توت بوده و سیم های آن از فلز هستند.

این ساز که شبیه ویولن سِل است در موسیقی نواحی مختلف ایران کاربرد بسیار دارد. شباهت ساز قیچک به ویولن سل تا حدی است که نوع بزرگ ترآن که به قیچک بم معروف است را با آرشه ویولن سل می نوازند.

ساز قیچک

 

خاستگاه

این ساز در واقع یک ساز محلی است و در مناطق جنوب شرقی ایران به ویژه در سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان رواج بیشتری دارد.

در افغانستان نیز از این ساز در موسیقی سنتی استفاده می شود. درولایات بلخ، بغلان و کندز قیچک در عروسی ها و مراسم شادی کاربد زیادی دارد.

 

شکل ساز

شکل ساز از دو قسمت جدا از هم تشکیل شده است. قسمت پایینی کوچک تر و به شکل نیم کره استکه جلوی آن پوست کشیده می شود و خرک ساز روی پوست نصب می شود. قسمت بالایی بزرگ تر و با یک شکل چترمانند روی قسمت پایین قرار گرفته است. سطح جلویی قسمت بالا، به جز قسمت وسط که زیر گردن ساز قرار گرفته، دو شکاف قرار دارد. دسته ساز نیز در نصف طول روی شکم و نیمه دیگر در بالا به محفظه گوشی ها متصل است.

دسته قیچک دستان یا پرده ندارد.

 

انواع قیچک

قیچک در سه نوع سوپرانو، آلتو و باس وجود دارد. هر کدام از انواع این ساز دارای طول متفاوتی هستند. سوپرانو ۵/۵۶ سانتی متر، آلتو ۶۳ سانتی متر و باس به همان نسبت بزرگ تر است.

 

قیچک