یک گفتگوی قدیمی با استاد «کیهان کلهر»
«کیهان کلهر» برای علاقه مندان موسیقی ایرانی نامی آشنا است. این نوازنده چیره دست کمانچه، علاوه بر تسلط بر موسیقی سنتی ایرانی و کار کردن با استادانی چون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و حسین علیزاده، در دانشگاه کارلتون اتاوا نیز موسیقی غربی خوانده است و آلبوم های چهارگانه “غزل” را به همراه موسیقی دان هندی شجاعت حسین خان در نیویورک ضبط کرده است. او امسال به همراه اردال ارزنجان نوازنده ترک در چندین شهر اروپا و آمریکای شمالی کنسرت دونوازی اجرا کرد که آخرین اجرای آن در روز ۲۹ اکتبر در شهر تورنتو بود. به همین مناسبت با او به گفت و گو نشستیم.
در مورد تور اخیری که به آمریکای شمالی داشتید و کنسرتی که اجرا خواهید کرد، کمی توضیح بدهید.
کنسرتی که اجرا خواهم کرد، کنسرتی دو نوازی است به همراه نوازنده ترک اردال ارنیزجان که سازی ترکی به نام «باغلاما» می نوازد.
البته در زبان ترکی به این ساز «ساز» می گویند اما ما در فارسی آن را به نام بالامان می شناسیم. من و اردال ارزنجان یک آلبوم با هم ضبط کردیم و بعد تصمیم گرفتیم که با هم این تور را همراهی کنیم. یک قسمت از این تور در اروپا بود. این قسمت آمریکای شمالی آن است.
شما در آلبوم های «غزل» با یک موسیقی دان هندی و در این آلبوم اخیر با یک موسیقیدان ترک همکاری کردید. ممکن است علت کار کردن با موسیقیدانان غیر ایرانی را توضیح دهید؟
این بخشی از کار من است که علاقه دارم با موسیقدانانی که از فرهنگ های دیگر هستند همکاری بکنم. مثلا همان طور که شما هم گفتید با یک نوازنده از شمال هند به اسم شجاعت حسین خان فعالیت داشتم آن هم چند سال مداوم و چهار آلبوم با هم داریم و تا به حال چندین تور با هم رفته ایم.
با نوازندگانی که موسیقی کلاسیک غرب را هم کار می کنند، کار کرده ام. من اعتقاد دارم که این کار اولا باعث می شود موسیقی ایرانی به کسانی که موسیقی ایرانی را نمی شناسند و به کنسرت موسیقی ایرانی نمی آیند، معرفی بشود، ثانیا باید توجه داشت که در دنیایی که ما امروز زندگی می کنیم موسیقی یک علم شخصی نیست و به مملکتی خاص بستگی ندارد.
کما اینکه قبل از این هم نبوده اما اکنون باب تر است که مردم از فرهنگ همدیگر بیشتر بدانند و با هم بیشتر ارتباط داشته باشند و من فکر می کنم این هم قسمتی از همان طرز فکر است.
درسی که شما در موسیقی غرب خواندید چه کمکی به کار شما در موسیقی ایرانی کرد؟
خب این کمک می کند که آدم زبان دیگری را یاد بگیرد و زبانی که شخص یاد می گیرد در کاری که انجام می دهد موثر خواهد بود.
ممکن شما در باره استفاده از آواز در موسیقی خود توضیح بدهید؟
من کمتر از آواز در کارم استفاده کردم. بیشتر دوست داشتم که کار سازی انجام دهم فقط در مرحله های خاصی در کارم با خواننده هم کار کردم که ترجیح اول من نبوده است.
فکر می کنم که به موسیقی سازی در فرهنگ ما کمتر توجه شده بنا به مسائل فرهنگی و من دوست دارم بیشتر روی موسیقی سازی کار کنم و آن را ارائه بدهم.
آیا در اجراهای خود بیشتر بداهه نوازی می کنید یا از موسیقی نوشته استفاده می کنید؟
بستگی به پروژه ای دارد که در دست است. بعضی ها مثل برنامه ای که در تورنتو اجرا شد بیشتر بداهه است ولی اگر با گروه کار شود قسمت های بداهه کمتر است و باید قسمت های ساخته شده ای هم باشد.
در واقع اجرای اصلی تلفیقی از این دو می شود. این در حالی است که با موسیقی دان های غربی باید بیشتر از موسیقی نوشته استفاده کرد چرا که فرهنگ بداهه در غرب رواج زیادی ندارد.
موسیقی در غرب به صورت نوشتاری آموزش داده می شود و همان طور هم اجرا می شود. بنا بر این با آن ها کمتر می شود بداهه نوازی کرد.
درباره سفر خود به غرب، فراگرفتن موسیقی غربی و بعد بازگشت به ایران توضیح بدهید؟
البته یک قسمت آن شخصی است؛ من علاقه داشتم که نوعی زندگی را تجربه کنم و چیز هایی را یاد بگیرم .
این تجربه در برهه ای از زندگی من صورت گرفت و گذشت. الان از نظر من دلیلی ندارد که من خارج زندگی بکنم. علی الخصوص اکنون که نسل سوم موسیقی دان های ما بیشتر علاقه دارند که چیز های جدید را تجربه کنند و از عواملی که در همه جای دنیا وجود دارد بهره بگیرند.
برای همین من تصور کردم در این مرحله خاص من در صورتی که در ایران زندگی کنم می توانم تاثیر گذارتر باشم و به نسل جوان کمک بیشتری بکنم.
گفت و گو از صابره محمدکاشی
