پارادوکس خشونت و عشق در «موقعیت مهدی»

 

آهنگساز فیلم «موقعیت مهدی» با بیان اینکه در این اثر باید پارادوکس خشونت و عشق در کنار هم قرار داده می‌شد که کاری آسان هم نبود، می‌گوید: این فیلم به دور از شعارزدگی ارزش‌هایی را مطرح می‌کند که به دلیل پرداخت غلط در سال‌های پیش، به فراموشی رفته و حتی بدتر از آن به انحراف کشیده شده بودند.

به گزارش موسیقی نو «مسعود سخاوت‌دوست» که برای فیلم سینمایی «موقعیت مهدی» برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن از چهلمین جشنواره فیلم‌ فجر شد، با بیان اینکه حسین جمشیدی‌گوهری – تدوینگر این فیلم – باعث آشنایی او با هادی حجازی‌فر شده است، به ایسنا گفت: اولین جلسه معارفه من با هادی حجازی‌فر اینگونه گذشت که درباره کار صحبت و چند سکانس از فیلم‌ را تماشا کردیم که باعث شد اتودهای مختلف را ارایه بدهم و در نهایت به توافق رسیدیم و کار کردیم. ما در همان جلسه اول آشنایی روی کلیدواژه‌ها به توافق رسیدیم و کوچکترین چالشی در این زمینه با هم نداشتیم چرا که حجازی‌فر کارگردانی‌ است که دقیقا می‌داند به چه چیزی نیاز دارد و چه می‌خواهد. این، کار مرا به عنوان آهنگساز راحت کرد و باعث شد مستقیم سر اصل جریان بروم و به مسایل حاشیه‌ای نپردازم چون گستردگی موسیقی گاهی مواقع چندین مسیر را پیش روی کارگردان می‌گذارد که الزاما کارایی زیبایی‌شناسانه ندارند.

او ادامه داد: کارگردان به لحاظ زیبایی‌شناسی و فلسفی نیز تکلیفش با خودش روشن بود و دقیقا می‌دانست از جنبه‌های زیبایی‌شناسی چه چیزی را می‌خواهد و موسیقی قرار است به کدام بخش از کار کمک کند. ما ۹۹ درصد در همان جلسه اول به لحاظ نظری  با هم توافق پیدا کردیم و جلسه سوم تقریبا موسیقی نهایی کار را داشتیم.  پیش از این تجربه چنین تفاهم و تعاملی با کارگردانان را داشته‌ام و غالبا کارگردانانی بوده‌اند که به لحاظ زیبایی‌شناسی دارای سطح بالایی بوده‌اند.

وی در پاسخ به این‌ پرسش که کلیدواژه‌هایی که با کارگردان به توافق رسیده، چه بودند، توضیح داد: اولین کلیدواژه شاعرانگی بود، یعنی ما نباید به اتفاقاتی که قرار است در صحنه به صورت خشونت‌آمیز رخ بدهد، توجه خاصی می‌کردیم. ما قرار بود در این صحنه‌ها به جای مقوله جنگ به مردان و زنان در جنگ بپردازیم؛ بنابراین با وجود اینکه احساسات، عواطف و هیجانات انسانی در شرایط مختلف زندگی تغییراتی بنیادین می‌کند اما مسایلی مانند عشق، دوستی و سلحشوری اموری هستند که عمیقا درونی و اخلاقی هستند و کمتر شرایطی می‌تواند از بیرون تغییری بنیادین در آن‌ها ایجاد کند.  در حقیقت اگر جنگی نبود این انسان‌های عاطفی به چنین سطحی از خشونت ورود پیدا نمی‌کردند چراکه این افراد زندگی را زیبا می‌خواهند و آن را زیبا می‌کنند.

آهنگساز «موقعیت مهدی» افزود: وظیفه و تعهد دومین کلیدواژه‌ای بود که من و هادی حجازی‌فر به آن رسیدیم. این‌ها مفاهیمی‌ است که در موسیقی شکل دیگری پیدا می‌کند، اما من به عنوان آهنگساز باید می‌دانستم که کدام جنبه‌ها  اولویت دارد و اینجا موسیقی جنبه‌های جدی‌تری پیدا می‌کرد. لحاظ کردن جغرافیا و بومی بودن منطقه و توجه به زبان فیلم که ۹۰ درصد آن آذری‌ست، جزو دیگر کلیدواژه‌هایی بود که باید آن‌ را لحاظ می‌کردیم یعنی باید ادبیات آذری را در موسیقی مورد توجه قرار می‌دادیم.  من اصالتا اهل قزوین هستم و باید بگویم قزوینی‌ها غالبا با زبان آذری آشنایی دارند و شاید بتوان گفت زبان دوم این شهر آذری‌ست اما چون من در دوران دانشجویی روی موسیقی اقوام کار کردم و پژوهش داشتم بابت این موضوع در پروژه مشکلی نداشتم.

وی در جواب به این سوال که از چه سازهایی برای ساخت موسیقی این پروژه بهره برده است، اظهار کرد: سازهای محلی اصلی‌ترین بخش پروژه را تشکیل می‌دهد که شامل گارمون، دودوک، تار آذری، کمانچه و آوای آذری‌ست بقیه سازها مانند ویولن، ویولن سل و ویولا جنبه همراهی پیدا می‌کردند. در حقیقت ارکستر زهی سازهای محلی را همراهی می‌کند.

این آهنگساز در ادامه با بیان اینکه هر کاری در ذات خود چالش برانگیزست، اظهار کرد: اینکه چه‌طور می‌توان به جهان فیلم ورود کرد، بزرگترین چالش است. به عنوان مثال جنگ و خشونت آن را ببینید، به دل مردان جنگ ورود کنید و در کنار آن شاعرانگی و عشق را نیز به تصویر بکشید. در حقیقت باید پارادوکس خشونت و عشق را در کنار هم قرار می‌دادیم. فارغ از این‌ها «موقعیت مهدی»  فیلمی بسیار انسانی‌ است و به دور از هرگونه شعارزدگی ارزش‌هایی را مطرح می‌کند که انقدر در سال‌های گذشته بد بیان شده‌اند که بسیاری پس‌ زدند اما ما در این فیلم بازیابی ارزش‌هایی را می‌ببینم که متاسفانه به دلیل پرداخت غلط در سال‌های پیش به فراموشی سپرده و حتی بدتر به انحراف کشیده شده بودند.

وی ادامه داد: «موقعیت مهدی» برای ما ارزش‌هایی مانند “عاشقانگی و سلحشوری در هر شرایطی” را بازسازی می‌کند و نشان می‌دهد مردانی که برای ما اسطوره هستند خارج از جهان و حوزه ادراک ما نبودند بلکه در کنار ما و شبیه ما بودند و تنها به یکسری ارزش‌ها بیشتر بها دادند. این موضوع باعث می‌شود صمیمیتی بین انسان و الگوهای خودش ایجاد شود.

این آهنگساز درباره استقبال مخاطبان از موسیقی فیلم «موقعیت مهدی» یادآور شد: عموما بازخورد مثبت از موسیقی اثر گرفتم و این امر برایم بسیار رضایت‌بخش بوده است. همچنین باید بگویم موسیقی نقطه انحرافی نسبت به فیلم نداشت و کاملا در خدمت فیلم‌ بود. ناگفته نماند که کارگردان جریان موسیقی را هدایت می‌کند و اینکه چه قدر می‌خواهد از رنگ موسیقی در اثرش استفاده کند. هادی حجازی‌فر بر این باور بود موسیقی در کنار دیگر اجزای فیلم قرار بگیرد و هم‌راستا با آن‌ها باشد و من هم با او کاملا موافق بودم.

سخاوت‌دوست در پایان درباره بهترین زمان برای ورود آهنگساز به یک پروژه گفت: آهنگساز بهتر است از زمان نگارش فیلمنامه به کار ورود کند تا با کمک کارگردان و مولف کار وارد جهان صوتی فیلم شود اما الزاما دلیل نمی‌شود که کار مناسبی ارایه دهد چراکه غیر از  فیلمنامه، همدلی و هم‌فکری با کارگردان و اطمینان متقابل بین عوامل فیلم می‌تواند موثرتر باشد.

.